پس گرفتن جهیزیه پس از فوت شوهر چه شرایطی دارد؟

پس از فوت شوهر، زن باید توانایی آن را داشته باشد که به راحتی زندگی خویش را ادامه دهد و حق یا حقوقی که پیش از درگذشت شوهر داشته، در نبود او نیز داشته باشد؛ مطالبه مهریه و استرداد جهیزیه یکی از این حقوق است.

زن نیز مانند مرد می‌‌تواند در اموال خود هر تصرفی که خواست، انجام دهد و در مسائل مالی خود استقلال تام دارد‌. درصورتی‌که زن در اوایل زندگی زناشویی، جهیزیه خریداری کرده و با خود به خانه همسر برده باشد، اجازه دارد تا در نبود شوهرش جهیزیه را مطالبه کند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن جهیزیه پس از فوت می‌پردازیم.

استرداد جهیزیه پس از فوت شوهر

یکی از روش‌های آسان برای پس گرفتن جهیزیه آن است که خانواده دختر از قبل و در هنگام تامین وسایل، لیستی از تمام اقلام تهیه شده آماده نمایند.

این لیست به نام سیاهه شناخته می‌شود. معمولا در برگه آخر عقدنامه ازدواج یا برگه‌ای جداگانه قید می‌شود و با امضای شوهر و شهادت دو نفر از اقوام مرد، حکم یک سند عادی را پیدا می‌کند که بعدا برای پس گرفتن جهیزیه کار شما را راحت می‌کند.

اما در حالت دیگر ممکن است خانواده دختر اقدام به تهیه لیست سیاهه نکرده باشند. در این‌صورت اثبات این امر که وسایل داخل خانه به عنوان جهیزیه زن است نه برای شوهر، دشوار است.

در این حالت معمولا اموال اختصاصی هر یک از زوجین به خود آنان تعلق دارد و اموال مشترک به‌صورت مشترک میان آنان تقسیم خواهد شد. مگر آن‌که هر یک از زوجین دلیل و مدرکی برای تعلق آن مال به خود داشته باشند.

نحوه طرح دادخواست استرداد جهیزیه بعد از فوت شوهر

برای استرداد جهیزیه در ابتدا لازم است زن دادخواست پس گرفتن جهیزیه را تقدیم دادگاه نماید.

توجه داشته باشید از آن‌جا که مالک اصلی جهیزیه زن است بنابراین با فوت شوهر، اسباب و اثاثیه‌ای که به عنوان جهیزیه مدنظر است جزو ترکه (اموال برجا مانده از شوهر) به حساب نمی‌آید.

در حقیقت پس دادن جهیزیه زن دینی است که بر گردن شوهر است. بنابراین پیش از تقسیم ارث میان وراث شوهر، جهیزیه باید به زن پس داده شود.

این مورد اعم از آن است که عین جهیزیه باقی باشد یا به‌طور عمدی قبل از فوت، توسط شوهر از بین رفته باشد.

برای مثال ممکن است شوهر پیش از فوت خود و بدون اجازه زن اموالی از جهیزیه را به فروش برساند. حال با فوت او امکان مطالبه قیمت یا مثل آن وسیله از ارث او وجود دارد.

در این حالت زن می‌تواند دادخواست استرداد جهیزیه علیه وراث مرد را به همراه اصل عقدنامه و لیست سیاهه یا فاکتور خرید در دادگاه طرح نماید.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب  آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟  را مطالعه کنید.

آیا شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را دارد؟

پیرامون این قضیه که تهیه جهیزیه به عهده دختر است یا پسر، بحث‌های زیادی شده و عده‌ای با دلایل قانونی آن را وظیفه پسر عنوان می‌کنند.

زن مالک وسایلی است که با خود به خانه مشترک می‌برد و تا زمانی که زوجین در کنار هم زندگی کنند، مالکیت آن‌ها تنها برای زن خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا قصد داریم به موضوع فروش جهیزیه زن بپردازیم.

آیا خرید جهیزیه به عهده دختر است؟

یکی از سوالاتی که ممکن است برای خیلی از افراد پیش بیاید این است که آیا خرید جهیزیه وظیفه دختر است یا خیر؟

برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که با نگاه کردن به گذشته و دوران قدیم، به این نتیجه می‌رسیم که عرف بر این بوده تا خانواده دختر جهیزیه را تهیه کنند.

اما اگر به قانون و دین نگاهی بیاندازیم، خواهیم دید که تهیه جهیزیه نه تنها از وظایف زن نیست، بلکه یکی از وظایف مرد محسوب می‌شود.

در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه به این صورت تعریف شده است: ” نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت‌ عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض.”   با استناد به این ماده می‌توان به قطعیت گفت که تهیه جهیزیه از جمله وظایف مرد است.

جرم فروش جهیزیه زن بدون اجازه

همان‌طور که گفته شد مالکیت تمام وسایلی که زن به خانه می‌آورد، برای زن خواهد بود.

مرد تنها اجازه استفاده از این لوازم را دارد. مرد نمی‌تواند مالکیت آن‌ها را داشته باشد.

این یعنی مرد اجازه فروش هیچ یک از وسایل را ندارد و در صورتی‌که این کار را بدون رضایت همسرش انجام دهد، مرتکب جرم شده است.

در این شرایط زن می‌تواند از طریق قانون و مراجع کیفری بر علیه همسرش شکایت کند.

طرح دعوی می‌تواند با عنوان خیانت در امانت یا فروش مال غیر صورت گیرد. علاوه بر مسئله فروش جهیزیه، چنانچه مرد اقدام به تخریب جهیزیه همسر خود کند، مجرم شناخته شده و باید مسئولیت عواقب کار خود را بپذیرد.

تخریب عمدی اموال خانه توسط مرد قابلیت پیگیری کیفری دارد. قانون در این شرایط نیز مجازاتی برای مرد در نظر می‌گیرد که معمولا شامل حبس بین ۶ ماه تا ۳ سال است.

دعوای استرداد جهیزیه زن

زمانی‌که مرد اقدام به فروش جهیزیه همسرش کند، زن این امکان را دارد تا با طرح دعوای استرداد همسرش را مجازات کند.

در این شرایط داداگاه جلسه‌ای را تشکیل می‌دهد تا به موضوع رسیدگی شود.

در جلسه دادگاه زن باید سیاهه جهیزیه یا همان فاکتور خرید لوازم خود را داشته باشد تا برای قاضی محرز شود که زن مالک این وسایل بوده است.

بعد از آن اگر ادعای زن از طرف همسرش مورد قبول شود، مرد موظف خواهد بود تا تمام لوازم فروخته شده را بازگرداند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی آیا میان نفقه زن خانه‌دار با زن شاغل تفاوت وجود دارد؟ مطالعه کنید.

تکلیف جهیزیه پس از طلاق

​

جهیزیه یا وسایل و لوازمی که زن برای شروع زندگی مشترک با خود به همراه می‌آورد در مالکیت زن است به عبارت دیگر زن مالک جهیزیه است و مرد تنها می‌تواند از این وسایل استفاده کند

​

در بیشتر اوقات پس از وقوع اختلاف بین زوجین هر یک از آن‌ها از اهرم‌های قانونی برای به زانو درآوردن طرف مقابل استفاده می‌کنند. یکی از این اهرم‌های فشار، جهیزیه است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی موضوع تکلیف جهیزیه پس از طلاق می‌پردازیم.

تکلیف جهیزیه پس از طلاق

طبق قانون، شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را پس از طلاق ندارد زیرا این اموال به زن تعلق دارد و شوهر فقط تا زمان بقای زندگی مشترک حق استفاده از این اموال را دارد نه فروش آن‌ها را.

این در حالی است که زن حق دارد این اموال را از زندگی مشترک خارج کند، چون این اموال به او اختصاص دارد و هر مالکی حق هر گونه دخل و تصرف نسبت به اموال خود را دارد، اما گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که برخی از مردان اقدام به فروش جهیزیه همسران‌شان می‌کنند که البته پاسخ قانون‌گذار به این اقدام غیرقانونی این چنین است:

با فروش این اموال توسط شوهر، او مسئولیت جبران خسارت و برگرداندن عین یا مثل یا قیمت آن‌ها را دارد. البته فروش این اموال از سوی شوهر می‌تواند از سوی دادسرا و دادگاه به عنوان فروش مال غیر مورد رسیدگی قرار گیرد. اگر برابر حکم دادگاه، شوهر با فروش جهیزیه به عنوان فروش مال غیر، محکوم شود علاوه بر مجازات مقرر درخصوص کلاهبرداری مکلف است، عین مال یا در صورت نبودن عین مال، مثل یا قیمت آن را به زوجه برگرداند و برای این امر نیازی به ارائه دادخواست حقوقی نیست.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب نفقه به زن شاغل تعلق می‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

طلاق در دوران عقد و نکاتی که باید بدانید!

طلاق به دلیل نازایی هر یک از زوجین به چه صورت است؟

زنانی که عده طلاق ندارند

جدایی زن با داشتن حق طلاق

در صورت خیانت شوهر می‌توان طلاق گرفت؟

 

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

​

پس گرفتن جهیزیه در چه صورت امکان‌پذیر است؟

​

به طور کلی اموال، وسایل و اثاث منزل که بر طبق رسم و رسوم زن به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته می‌شود.

​

علی رغم اینکه از لحاظ قانونی به هنگام ازدواج تهیه جهیزیه از وظایف زن به شمار نمی‌رود، با این حال طبق عرف جامعه این امر از سوی زوجه و خانواده وی صورت می‌گیرد. در صورتی که زوجین طی زندگی مشترک خود تصمیم به جدایی از یکدیگر بگیرند، باید در مورد جهیزیه موجود تعیین و تکلیف شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی پس گرفتن جهیزیه و نکات قانونی استرداد جهیزیه می‌پردازیم.

پس گرفتن جهیزیه 

مطابق با ماده ۱۱۰۷  قانون مدنی، تهیه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده و زن اساسا وظیفه‌ای جهت تامین اثاث منزل ندارد، با این حال در صورتی تهیه آن را به عهده گیرد و به عنوان اثاث خانه در اختیار مرد قرار دهد، می‌تواند آن را مطالبه کند. به این منظور در صورتی که بر اساس اقرار مرد، شهادت شهود یا فهرست سیاهه و دیگر دلایل محکمه‌پسند ثابت شود که زن مقدار و اقلام مشخصی از اثاث را به عنوان جهیزیه به خانه مرد آورده و تحویل مرد داده، هر زمان اراده کند می‌تواند از زوج این وسایل را پس بگیرد و زوج حق مخالفت ندارد.

آیا استرداد جهیزیه قبل از طلاق امکان پذیر است؟ 

پاسخ به این سوال مثبت است چرا که زن مالک آن وسایل است. اموال و وسایلی را که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری می‌کند حتی آنچه را که در خرابی یا استهلاک جهیزیه زن خریداری می‌کند، جزء جهیزیه محسوب نمی‌شود. جهیزیه همان است که در شروع زندگی مشترک زن به خانه شوهر آورده است و اگر در طول زمان این وسایل خراب یا مستهلک شوند، شوهر مسئولیتی و تکلیفی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین ندارد؛ بنابراین اگر سالیانی از زندگی گذشته باشد بدیهی است که بعضی از وسایل منزل مستهلک و یا بعضا خراب شوند. زن اگر بخواهد دادخواست استرداد جهیزیه بدهد فقط آنچه باقی مانده را می‌تواند مسترد کند.

​

استرداد جهیزیه چگونه انجام می‌شود؟  

یکی از ارکان اساسی که در دعوا استرداد جهیزیه نقش کلیدی بازی می‌کند سیاهه یا لیست وسایل جهزیه است که زن به هنگام ازدواج به خانه مرد برده است. لیست اقلام جهیزیه یا همان سیاهه از دیر باز در کشورمان رایج بوده است و نمونه‌های خطی قدیمی به کرات دیده شده است. به این منظور معمولا فهرستی کامل از جهیزیه با جزییات آن تهیه و پس از استقرار در خانه شوهر از وی امضا اخذ می‌کنند که این اقلام به منزل وی آورده شده است. جهت طرح دعوا استرداد جهیزیه زن می‌تواند از طریق دادگاه خانواده یا شورا حل اختلاف به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.

آیا فروش جهیزیه توسط زوج تعقیب کیفری به دنبال دارد؟

اصولا جهیزیه بە رسم امانت از سوی زوجه در اختیار زوج قرار می‌گیرد و زوج فقط می‌تواند از منافع آن استفاده کند. با توجه به مال بودن جهیزیه و اختصاص این اموال به زن، در صورتی که مرد جهیزیه همسرش را به فروش برساند، ممکن است با اتهام فروش مال غیر که مجازات آن درحکم کلاهبرداری است، روبرو شود و تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با نکات حقوقی جهیزیه طبق قانون بر عهده کیست؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

عواقب فروش جهیزیه بدون اجازه زن

در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟

با ازدواج مجدد زن مهریه قطع می‌شود؟

در چه مواردی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟

 

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

​

دادخواست استرداد جهیزیه و مراحل قانونی آن

برای پیشگیری از اختلاف در میزان جهیزیه، زن می‌تواند جزئیات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند.

جهیزیه به اموالی گفته می‎شود که توسط زن به خانه مشترک برده می‌شود. در قانون اشاره‌ای به الزام زن برای آوردن جهیزیه نشده، بنابراین وی تکلیف قانونی و شرعی برای آوردن جهیزیه به منزل شوهر ندارد و تهیه وسایل لازم برای زندگی مشترک بر عهده شوهر است. اما به دلیل این که آوردن جهیزیه به منزل مشترک در کشور امری شایع است و گاهی بین زن و شوهر در ارتباط با آن اختلافاتی ایجاد و یکی از دعاوی مهم در دادگاه خانواده محسوب می‌شود، در این مطلب به بررسی مراحل قانونی دادخواست استرداد جهیزیه پرداخته شده است. در ادامه با مجله دلتا همراه باشید.

دادخواست استرداد جهیزیه

زن می‌تواند خواستار بازگرداندن جهیزیه از خانه همسر سابق خود باشد. زن در زندگی مشترک، مالک تمام اموالی خواهد بود که توسط خود او خریداری شده و با عنوان جهاز یا هر عنوان دیگری به منزل مشترک آورده است.
بر این اساس، وی می‌تواند هرگاه که بخواهد برای استرداد جهیزیه خود اقدام کند. با توجه به اینکه زن مالک جهیزیه است و وظیفه قانونی برای آوردن یا نگه داشتن جهیزیه ندارد، می‎تواند هر موقع که بخواهد آن را مسترد کند و برای این کار نیازی به اجازه شوهر ندارد.

نکات مهم دادخواست استرداد جهیزیه

۱.عدم جابه‌جایی اموالی که متعلق به مرد است

استرداد جهیزیه فقط در مورد اموال و جهیزیه زن انجام خواهد شد. عدم توجه به این مساله و جابه‌جایی اموال مرد، گاهی موجب می‌شود که شکایت‎هایی از سوی مرد مبنی بر سرقت صورت گیرد؛ اگرچه در اغلب این شکایات، به دلیل نداشتن سوءنیت زن، شکایت مرد به نتیجه نمی‌رسد.

۲.تهیه سیاهه اموال

در خصوص دعوای استرداد جهیزیه و پیشگیری از اختلاف در میزان جهیزیه، زن می‌تواند جزئیات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند. در سیاهه اموال زن، ذکر می‌شود که به عنوان مثال یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و نظایر آن به عنوان جهیزیه تهیه و تحویل داده شده است. سیاهه جهیزیه تهیه شده توسط زن، باید به امضای داماد و دو شاهد مرد برسد. امضای مرد به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، بنابراین در صورتی که اثر انگشت شوهر نیز در ذیل سیاهه درج شود، این موضوع اعتبار این سند را بیشتر خواهد کرد. بهتر است شهود از اقوام عروس نباشند و لیست سیاهه نزد پدر و مادر عروس باشد.

۳.حضور شهود

توصیه می‌شود در صورت تصمیم به استرداد جهیزیه، چند نفر به عنوان شاهد با زن همراه شوند تا اقلام و وسایلی که از منزل خارج می‌شود از سوی آن‌ها مورد توجه و تایید قرار گیرد.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با قواعد مربوط به جهیزیه “جهیزیه ؛ مال زن است و می تواند آن را پس بگیرد” را مطالعه کنید.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

پس گرفتن جهیزیه پس از فوت همسر

جهیزیه نوعی امانت است که در اختیار شوهر قرار می‌گیرد. اگر به طور عمدی به آن ها آسیب برساند به طور مثال در حین استفاده به طور عمدی آن‌ ها را بشکند یا بدون اجازه وسایل را بفروشد، زن با طرح شکایت و مراجعه به دادسرا می‌تواند از همسر شکایت کیفری کند.

استرداد جهیزیه پس از فوت شوهر از جمله مسائل مالی است که در قانون مورد توجه قرار گرفته است. در واقع حقوق زن بعد از فوت شوهر باید همانند حق و حقوقی که وی پیش از درگذشت شوهر داشته، رعایت شود؛ از جمله این حقوق استرداد جهیزیه و مطالبه مهریه است. در مجله دلتا استرداد و پس گرفتن جهیزیه پس از فوت همسر بررسی شده است.

تکلیف وسایل منزل بعد از فوت شوهر

اموالی که زن بعد از ازدواج به خانه شوهر می‌آورد، جهیزیه خوانده می‌شود. دو راه برای استرداد جهزیه زن وجود دارد:
۱. نوشتن سیاهه اموال زن
۲. داشتن فاکتور اموال خریداری ‌شده به نام زن

نوشتن سیاهه زمانی معتبر است که شوهر و همچنین دو نفر به عنوان شاهد زیر سیاهه اموال را امضاء کنند. بهتر است شهود مرد باشند و از اقوام و خویشاوندان زن نباشند. پس از امضای شوهر و دو شاهد، این سیاهه حالت سند عادی پیدا می‌کند. بنابراین در زمان طلاق یا فوت همسر اثبات ادعای زن در خصوص اموال و وسایلی که تحت عنوان جهیزیه با خود آورده است آسان تر خواهد بود. اما در مواردی که زن هیچ مدرکی اعم از سیاهه و فاکتور در اختیار ندارد، در این صورت اموال اختصاصی مرد به زوج و اموال اختصاصی زن به زوجه اختصاص داده می شود. و در خصوص اموال مشترک نیز، اگر هیچ یک از زن و مرد مدرکی در دست نداشته باشند، این اموال به صورت مشترک بین زن و شوهر تقسیم خواهد شد.

آسیب رساندن به جهیزیه

جهیزیه نوعی امانت است که در اختیار شوهر قرار می‌گیرد. اگر به طور عمدی به آن ها آسیب برساند به طور مثال در حین استفاده به طور عمدی آن‌ ها را بشکند یا بدون اجازه وسایل را بفروشد، زن با طرح شکایت و مراجعه به دادسرا می‌تواند از همسر شکایت کیفری کند.

تکلیف جهیزیه بعد از فوت زن

بر طبق قانون،‌ جهیزیه ‌متعلق به زن است. بنابراین پس از فوت وی، اموالی که از او باقی می‌ماند به میزان سهم‌ الارث به ورثه او تعلق می‌گیرد. در این موارد، اگر زن و شوهر فرزند داشته باشند، یک چهارم اموال به مرد می‌رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد رسیده و اموال باقی مانده میان سایر وراث تقسیم می‌شود. بنابراین در خصوص این سؤال که پس از فوت زن، ورثه وی همانند مادر یا برادر… می‌توانند جهیزیه را از شوهر پس بگیرند؟ لازم است به این نکته اشاره داشت که تهیه جهیزیه و تحویل آن توسط خانواده دختر برای زندگی مشترک، در واقع نزد مرد امانت است و در صورت مطالبه و درخواست باید عین آن وسایل برگردانده شود. اما در صورتی که جهیزیه موجود نباشد، دادگاه حکم به رد قیمت آن صادر نخواهد کرد. در واقع در صورت فوت مرد، جهیزیه متعلق به زن است، زیرا از ابتدا متعلق به زن بوده است ولی اموال مرد به ورثه تعلق خواهد گرفت. پس از فوت زن، استرداد و باز پس گیری کل جهیزیه توسط ورثه وی امکان نخواهد داشت. زیرا جهیزیه، اموال باقی مانده از زن محسوب می‌شود و به نسبت سهم‌الارث، تقسیم و سهم مرد از آن کسر و به وی داده می‌شود.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...