پس از فوت هر فرد، اموال و دارایی‌های متوفی به وراث او تعلق می‌گیرد. اما بازماندگان در چه صورتی از متوفی ذی‌نفع خواهند بود؟
زمانی‌که شخصی فوت می‌کند و از او اموالی به جا می‌ماند، باید این اموال میان ورثه او تقسیم شود. بنابراین یکی از مهمترین مسائل در این حوزه نحوه تقسیم ارث است که مطابق قانون مدنی مشخص شده‌اند. در همین راستا، قانون مدنی از مواردی تحت عنوان موانع ارث نام برده که محرومیت از ارث را به دنبال دارد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی موانع ارث در قانون می‌پردازیم.
موانع ارث در قانون
- قتل مورث (متوفی): مطابق ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث است. بنابراین کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث او ممنوع می‌شود، اعم از این که قتل مستقیم باشد یا با واسطه و خود وارث به تنهایی این کار را کرده باشد یا با شرکت دیگری.
- کفر: مطابق ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی کافر از مسلم ارث نمی‌برد. اگر در بین ورثه متوفی کافری شخصی مسلمان باشد، وراثی که کافر هستند ارث نمی‌برند، اگر چه از لحاظ درجه و طبقه مقدم بر وارث مسلمان باشند.
- لعان: اگر مردی انتساب فرزندی به خودش را انکار کند و به زن خود تهمت زنا بزند، رابطه توارث میان آن‌ها از بین می‌رود؛ یعنی بعد از لعان، زن و شوهر دیگر از هم ارث نمی‌برند. به علاوه اینکه رابطه توارث میان فرزند با پدر نیز قطع می‌شود؛ به عبارتی نه پدر از فرزندی که او را انکار کرده است ارث می‌برد و نه فرزند از پدر ارث خواهد برد. در این شرایط، چنین فرزندی تنها از خویشاوندان مادری خود ارث می‌برد و متقابلا خویشاوندان مادری نیز از او ارث خواهند برد.
- ولادت از زنا: مطابق ماده ۸۸۴ قانون مدنی فرزند حاصل از زنا از پدر، مادر و اقوام آنان ارث نمی‌برد.
- جنین: یکی دیگر از موانع ارث جنین است. مطابق ماده ۸۷۸ قانون مدنی هرگاه در هنگام فوت مورث، جنینی وجود داشته باشد که زنده به دنیا آمدن او موثر در تقسیم ارث باشد و به عبارتی مانع از ارث تمام یا برخی دیگر از ورثه باشد، تقسیم به عمل نمی‌آید تا وضعیت جنین نیز مشخص شود.
- غایب مفقود الاثر: مطابق ماده ۸۷۹ قانون مدنی اگر بین وراث، غایب مفقودالاثر باشد، سهم او کنار گذاشته می‌شود تا وضعیت او روشن شود.
آیا محرومیت از ارث از موانع ارث محسوب می‌شود؟
محروم کردن وراث از ارث نه مشروعیت دارد و نه قانونی است. یعنی هیچ گاه قانون چنین اجازه‌ای به فرد نمی‌دهد که به طور کلی وارثی را از ارث خود محروم کند. اگر فردی فرزند یا فرزندان و یا پدر، مادر یا هر کدام از وراثش را از ارث محروم کند این عمل نادرست است و نفوذ حقوقی ندارد لذا از موانع ارث محسوب نمی‌شود و آن فرد همچنان ارث می برد. بنابراین حتی اگر فرد در قالب وصیت این خواسته خودش را مطرح کند فقط تا یک سوم اموالش ورثه مورد نظر خود را از ارث محروم کرده است چرا که هر شخص فقط می‌تواند تا یک سوم اموال و دارایی‌های را وصیت کند یا در مورد آن تصمیمی بگیرد و نسبت به مابقی اختیاری ندارد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مزایا تنظیم وصیت نامه را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
در چه صورتی زن پس از طلاق از مرد ارث می‌برد؟
وضعیت ارث مرد در صورت فوت همسر
امکان باطل کردن وصیت نامه وجود دارد؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید