تقسیم ارث دختر و پسر مجرد چگونه است؟

در مورد ارث فرد مجرد قانون نحوه تقسیم ارث را کاملا مشخص کرده است.

طبق قانون تقسیم ارث که در آن طبقات وراث مشخص شده و به نسبت درجه نزدیکی به متوفی این طبقات تقسیم‌بندی شده‌اند هر کسی که فوت کند و مالی از وی باقی بماند و وارثی هم داشته باشد اموال او باید به نسبت سهم‌شان بین آن‌ها تقسیم شود. اما باید دید در مورد ارث فرد مجرد چه قانونی وجود دارد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسیم ارث دختر و پسر مجرد می‌پردازیم.

میزان سهم‌الارث از تقسیم ارث پسر مجرد

در مورد تقسیم ارث پسر مجرد، می‌توان گفت که اگر از او مالی پابرجا باشد و از وراث طبقه اول پدر و مادر او در قید حیاط باشند ارث وی به سه قسمت تقسیم می‌شود. یک قسمت را مادر و مابقی سهم پدر خواهد شد و دیگر به خواهر و برادرها ارثی نخواهد رسید.

اما اگر پدر و مادر در زمان حیات فرزند پسر در قید حیات نباشند اموال او به نسبت برادرها دو برابر خواهرها بین آن‌ها تقسیم می‌گردد. در صورت فوت خواهر و برادر اموال به خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها به همان نسبت برادرزاده‌ها دو برابر خواهرزاده‌ها خواهد رسید.

درصورتی‌که وراث پسر مجرد چند برادر باشند یا چند خواهر ارث به‌صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم خواهد شد. اگر به مباحث ارث علاقه دارید مطلب فرزند نامشروع هرگز از والدین خود ارث نمی‌برد را مطالعه کنید.

در تقسیم اموال افراد مجرد چه پسر و چه دختر به علت نبود همسر و فرزندان، اموال به خانواده به نسبت قرابت آن‌ها خواهد رسید. در صورت نبود همه افراد یک طبقه ارث به طبقه بعد منتقل خواهد گردید و این تقسیم در مورد ارث دختر و پسر مجرد فرقی نخواهد داشت.

اگر فرد مجردی فوت کند و وراث او فقط پدر یا مادر وی باشد همه اموال به وی خواهد رسید و دیگران ارثی از وی نخواهند برد. قانون بیان می‌دارد که حقوق و مزایایی که فرد متوفی مجرد داشته در صورت حیات پدر و مادر به آن‌ها خواهد رسید.

میزان سهم‌الارث از تقسیم ارث دختر مجرد

اگر فرد مجردی فوت کند (فرقی بین دختر و پسر مجرد وجود ندارد) و پدر و مادر ایشان در قید حیات باشند، وراث فرد محسوب می‌شوند. سهم‌الارث پدر به اندازه دو سوم اموال متوفی و سهم‌الارث مادر به میزان یک سوم اموال متوفی است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مشکلات حقوقی زنان برای دریافت ارث را مطالعه کنید.

فرزند نامشروع هرگز از والدین خود ارث نمی‌برد

وراثت به رابطه‌ای گفته می‌شود که میان شخص متوفی و خویشان او وجود دارد و سبب می‌شود که بازماندگان شخص بعد از فوت وی از او ارث ببرند. به همین دلیل، باید نوعی از رابطه خویشاوندی میان اشخاص وجود داشته باشد تا رابطه توارث به وجود بیاید.

به‌طورکلی، ارث به خویشاوندان نسبی و سببی شخص تعلق خواهد گرفت. اما سوال مهمی که ممکن است مطرح شود آن است که آیا فرزند نامشروع نیز ارث می‌برد؟ آیا وی مانند فرزندان مشروع با والدین و خویشاوندان خود رابطه توارث (ارث‌بری) خواهد داشت؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث فرزند نامشروع می‌پردازیم.

 ارث بردن فرزند نامشروع

فرزندی که متولد از زنای میان زن و مردی باشد، نمی‌تواند از پدر و مادر خود و سایر خویشاوندان ارثی ببرد. محرومیت وی از ارث به دلیل آن است که عمل زنا مانع ایجاد شدن نسب قانونی و مشروع است.

شرایط ارث بردن فرزند نامشروع

همان‌گونه که گفته شد، ارث فرزند نامشروع به او تعلق نخواهد گرفت. اما در ادامه ماده ۸۸۴ قانون مدنی، شرایطی پیش بینی شده است که در صورت وجود داشتن آن‌ها، فرزند زنازاده هم می‌تواند ارث ببرد.

بر اساس این ماده: “ولدالزنا (فرزند متولد شده از زنا) از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی‌برد. لکن اگر حرمت رابطه‌ای که طفل ثمره آن است نسبت به یکی از پدر و مادر ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد، طفل فقط از یک طرف و اقوام او ارث می‌برد و بالعکس”.

بر این اساس، شرایط ارث بردن عبارت است از اینکه:

در‌صورتی‌که مرتکب فعل زنا هنگام ارتکاب آن در اشتباه باشد و نداند عمل ارتکابی نسبت به او ممنوع است، زنا واقع نمی‌شود و دراین‌صورت، طفل متولد از این رابطه، “ولد به شبهه” نامیده می‌شود.

در چنین حالتی، فرزند با شخصی که در شبهه یا اشتباه بوده است، نسب قانونی خواهد داشت و از او ارث می‌برد.

اگر هم هر دوی زن و مرد در شبهه باشند، عمل انجام شده نسبت به هیچکدام از آن‌ها زنا نیست و طفل متولد شده، دارای نسب قانونی با هر دوی آن‌ها خواهد بود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مجازات تهمت رابطه نامشروع به همسر چیست؟  را مطالعه کنید.

مشکلات حقوقی زنان برای دریافت ارث

از جمله دقیق‌ترین قواعدی که در قانون مدنی مطرح شده است، احکام و قواعد حاکم بر ارث است.

در قرآن کریم قواعد مربوط به ارث و سهم هر یک از ورثه با دقت تمام مشخص شده‌اند و از این لحاظ، مقررات قانونی ما نیز برگرفته از احکام قرآن است. به لحاظ عرفی و قانونی، ارث به مالی گفته می‌شود که پس از فوت یک شخص به بازماندگان وی تعلق می‌گیرد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مشکلات حقوقی ارث زنان می‌پردازیم.

ارث زنان

براساس ماده ۸۶۱ قانون مدنی، زن پس از مرگ همسرش ارث می‌برد. به شرط اینکه در عقد دائم او بوده و قبل از مرگ شوهرش زنده باشد. اگر شوهر در زمان فوت هیچ فرزند یا نوه‌ای از همسرش یا از همسران قبلی نداشته باشد، زن از اموال مرد یک چهارم ارث می‌برد.

در غیر این‌صورت یک هشتم از اموال مرد را به ارث خواهد برد. بر اساس قوانین، در میزان سهم‌الارث زنان و شوهر تفاوت‌هایی وجود دارد و همچنین بود یا نبود فرزندان در میزان سهم‌الارث زن و مرد تاثیر دارد و چنانچه مرد دارای همسران متعدد باشد نیز در میزان سهم ارث زنان، تغییراتی ایجاد می‌شود.

در صورت انحصار وراثت و وجود شوهر به عنوان تنها وارث، تمام ترکه زن به شوهر می‌رسد، در حالی که برابر ماده ۹۴۹ قانون مدنی در صورت انحصار وراثت اگر مرد وارثی به غیر از زن نداشته باشد، تنها یک چهارم اموال شوهر به او می‌رسد و بقیه متعلق به حاکم است و به خزانه دولت واریز می‌شود.

همچنین ماده ۹۴۲ قانون مدنی می‌گوید: اگر مردی دارای دو یا چهار زن عقد دائم است، پس از مرگش در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از اموالش بین زنان به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین همان‌طور که می‌بینید سهم‌الارث زنان از اموال شوهر، بسیار اندک و ناچیز است. برای مطالعه نحوه تقسیم ارث مردانی که چند همسر دارند به‌صورت کامل به این مطلب مراجعه کنید.

 در برابر این مشکلات چه باید کرد؟

متاسفانه باور عمومی اشتباهی وجود دارد که هر فردی می‌تواند اموالش را با وصیت میان نزدیکان خود به هر شکلی که می‌خواهد تقسیم کند. اما باید بدانیم بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی هر فردی تنها می‌تواند نسبت به یک‌سوم اموالش وصیت کند.

اگر وصیت فرد متوفی بیش از این مقدار باشد باید ورثه در خصوص بقیه اموال اجازه دهند. یعنی اگر خانه‌ای که از سوی شوهر متوفی برای همسرش وصیت شده از نظر قیمتی بیش از یک‌سوم اموال او نباشد، وصیت‌نامه صحیح است.

در غیر این‌صورت باید ورثه درباره بقیه اموال اجازه دهند. اگر آن‌ها موافقت نکنند، وصیت نسبت به بیش از یک‌سوم معتبر نیست. راه‌حلی که در این میان توصیه می‌شود این است که زوجین می‌توانند در زمان حیات، اموال خود را به مالکیت دیگری درآورند اما باید عقدی باشد که با مرگ منتقل‌کننده، باطل نشود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا فرزند نامشروع از والدین خود ارث می‌برد؟  را مطالعه کنید.

نحوه تقسیم ارث مردانی که چند همسر دارند

بر اساس قانون مدنی، سهم‌الارث زن درصورتی‌که مرد فرزند داشته باشد، یک هشتم و درصورتی‌که مرد فرزند نداشته باشد یک چهارم خواهد بود. اما از آن جهت که ممکن است یک مرد بیش از یک همسر دائم داشته باشد، موضوع سهم‌الارث مرد با دو زن مطرح است.

تقسیم اموال افراد فوت شده از آن دست دعواهای حقوقی است که به تعداد زیاد و هر روزه در اطراف خود شاهد هستیم. به گونه‌ای که تبعات این اختلافات مستقیم و غیر مستقیم دامنگیر بسیاری از افراد خانواده‌ها شده است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث مردان دارای چند همسر می‌پردازیم.

سهم‌الارث زن از شوهر

بر اساس ماده ۸۶۴ قانون مدنی، ارث زن از شوهر مورد پیش بینی قرار گرفته است. طبق این ماده، «از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند، هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند». همچنین، بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن و مرد در صورتی از هم ارث می‌برند که عقد آن‌ها با هم، عقد دائم باشد نه موقت و باید در حین فوت دیگری زنده باشند و در زوجیت هم بوده باشند.

البته سهم‌الارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند و نداشتن فرزند متفاوت است. در صورتی‌که مرد فرزند نداشته باشد، سهم‌الارث زن یک چهارم خواهد بود ولی اگر مرد فرزند داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم است.

سهم‌الارث دو زن از یک شوهر

بر اساس ماده ۹۴۲ قانون مدنی، ” در صورت تعدد زوجات، یک چهارم یا یک هشتم اموال که تعلق به زن دارد، بین همه آنان مساوی تقسیم می‌شود ” . همان‌گونه که در این ماده مشخص شده است، اگر مرد دو زن دائم داشته باشد، میزان سهم‌الارثی که به لحاظ قانونی به زن او تعلق می‌گیرد، میان آن دو تقسیم می‌شود.

بنابراین، اگر مردی دو زن داشته باشد و در عین حال فرزند هم داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم خواهد بود که این یک هشتم میان دو زن به‌طور مساوی تقسیم می‌شود.

اما اگر مرد فرزندی نداشته باشد، سهم‌الارث همسر وی یک چهارم است. حال اگر این مرد دو زن داشته باشد، این یک چهارم میان آن دو زن به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین، سهم‌الارث مرد دو زنه به‌طور مساوی میان دو زن او تقسیم خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب اثبات رابطه نامشروع و مزاحمت از طریق پیامک  را مطالعه کنید.

شرایط ارث بردن از مادربزرگ و پدربزرگ

برای ارث بردن نوادگان از مادربزرگ یا پدربزرگ خود یک قاعده کلی وجود دارد آن هم این است که برای تحقق این امر فرزندی از متوفی نباید باقی مانده باشد.

در مورد ارث نوه سوال‌های متفاوتی پرسیده می‌شود از جمله اینکه: چرا نوه از پدر بزرگ ارث می‌برد؟ ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟ آیا نوه دختری ارث می‌برد؟ نحوه تقسیم کردن ارث بین نوه‌ها چگونه است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نحوه ارث بردن نوه می‌پردازیم.

آیا به نوه ارث می‌رسد؟

در پاسخ به این سوال ابتدا باید یادآوری کنیم که تا فرزندی برای میت وجود داشته باشد (پسر یا دختر) ارث به نوادگان نمی‌رسد. در صورتی به نوادگان سهم‌الارث می‌رسد که تمام فرزندان میت، (میت در اینجا پدربزرگ یا مادربزرگ است) قبل از وی، فوت کرده باشند. توجه داشته باشید تا وقتی که فرزند باشد، نوبت به نوه پسری و نوه دختری نمی‌رسد.

آیا از مادربزرگ به نوه ارث می‌رسد؟

بله. طبق قاعده‌ایی که بیان کردیم اگر متوفی مادربزرگ هم باشد، درصورتی‌که هیچ‌کدام از فرزندانش در قید حیات نباشند. ارث مادربزرگ به نوه‌هایش می‌رسد.

آیا حقوق پدربزرگ به نوه ارث می‌رسد؟

طبق قانون مدیریت کشوری مصوب سال ۸۶، شرایط پرداخت حقوق به نوادگان بازنشستگان به این‌صورت است که باید پدر و مادر فرد فوت شده باشد. همچنین هیچ درآمدی و بیمه‌پردازی نداشته باشد. در چنین شرایطی افراد با داشتن رای دیوان عدالت اداری می‌توانند از حقوق و مستمری پدربزرگ خود بهره‌مند شوند.

ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟

نحوه تقسیم ارث بین نوه‌ها به این‌صورت است که نوه‌ها فقط به میزان سهم پدر یا مادر خود ارث می‌برند. یعنی اینکه اگر زنی فوت کند و در حال حاضر فقط نوه‌های دختری و پسری دارد، هر یک از نوه‌های دختری به میزان سهم‌الارث دختر متوفی و سهم هر یک از نوه‌های پسری به میزان سهم پسر متوفی است که نسبت پسر دو و دختر یک، بین آن‌ها تقسیم می‌شود.

آیا نوه دختری از پدربزرگ ارث می‌برد؟

اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می‌برد. ولی نوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می‌برد. مثلا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.

ارث بردن نوه از پدربزرگ در صورت فوت پدر

اگر تمام فرزندان میت قبل از او مرده باشند، فرزندان آن‌ها (نوه‌ها) از متوفی ارث می‌برند و ارث به نوه یتیم می‌رسد. اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشد، نوه‌ها ارث نمی‌برند. هرچند پدر آن‌ها فوت شده باشد آن‌ها حق ندارند ادعای سهم‌الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب  آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟ را مطالعه کنید.

اشخاصی که مانع ارث بردن شما می‌شوند

یکی از رایج‌ترین پرونده‌های جاری در محاکم حقوقی، پرونده‌های مربوط به اختلاف در تقسیم ارث، میان وراث است.

از آن‌جا که در زمینه ارث مواردی برای رسیدن وراث به ارث وجود دارد، مواردی نیز برای منع شدن وراث از ارث موجود است. که به این موانع حاجب می‌گویند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع موانع ارث بردن می‌پردازیم.

حجب ارث

یکی از موانع ارث که باعث می‌شود شخص یا به‌طور کلی ارث نبرد یا در صورتی هم که ارثی برد به‌طور جزئی باشد حجب ارث است.

اقسام حجب

به‌طور کلی اقسام حجب را می‌توان به دو نوع حجب حرمانی و حجب نقصانی تقسیم کرد.

حجب حرمانی

در واقع در حجب حرمانی هر شخصی که ارتباط نزدیک‌تری با میت داشته باشد مانع از ارث بردن شخصی که ارتباط دورتری با میت دارد می‌شود.

یعنی وارثانی که در درجه اول قرار دارند و شامل پدر و مادر، فرزند، همسر می‌شوند، مانع از ارث بردن طبقات پایین‌تر که شامل خواهر و برادر و خاله و عمو و غیره هستند، می‌شوند. برای مثال حذف شدن برادرزاده از لیست وراث به دلیل وجود خواهر و برادر متوفی است.

حجب نقصانی

در تعریفی ساده‌ در مورد حجب نقصانی می‌توان گفت که در واقع به دلیل وجود یک شخص در میان ورثه اشخاص دیگر از مرتبه‌ای بالاتر که حق خوبی در ارث دارند، به مرتبه‌ای پایین‌تر که حقشان کمتر می‌شود کاهش پیدا می‌کنند.

برای مثال می‌توان گفت که پدر و مادر میت در حالت خوب و بالا از میت ارث خواهند برد. ولی اگر میت فرزندی داشته باشد، فرزند او باعث می‌شود تا پدر و مادر میت کمتر از حالت عرف ارث ببرند.

موانع ارث بردن

محجوبین دسته اول

این دسته شامل افرادی می‌شود که ممکن است به‌طور کلی به دلایلی مثل جزو طبقه‌های فرعی بودن (برادرزاده)، داشتن نسبت دور و غیره از ارث بردن به‌طور کامل منع و محروم شوند.

محجوبین دسته دوم

این گروه معمولا به‌طور جزئی از ارث بهره می‌برند. منع شدن آن‌ها به طور کلی با درصد بسیار کمی صورت می‌گیرد که شامل پدر و مادر، فرزند، زن و شوهر می‌شوند.

حجب از رد

اگر بعد از تقسیم کردن اموال بین وارثان مقداری از اموال اضافه آمد، در این‌صورت این مقدار از اموال که اضافه آمده است حتما باید بین وارثان که تعیین شده است تقسیم شود. مگر اینکه وراث برای زمانی‌که اموال اضافه آمد مانع داشته باشند که در این‌صورت ارث به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

برای مثال زن بیش از یک چهارم مال را مطلقا نمی‌تواند به ارث ببرد. شوهر نیز بیش از یک دوم را درصورت وجود وراث نسبی دیگر نمی‌تواند به ارث ببرد.

مادر نمی‌تواند بیش‌تر از یک ششم مال را به ارث ببرد. در برخی موارد هم از حجب رد محروم می‌شود، البته درصورتی‌که حاجب داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟  را مطالعه کنید.

آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟

هرگاه کسی فوت می‌کند، ممکن است اموال یا بدهی‌هایی را برای بازماندگان خود برجای بگذارد. سوالی که مطرح می‌شود آن است که اگر دارایی‌های فرد، جوابگوی بدهی‌ها نباشد چه کسی مسئول پرداخت بدهی‌های فرد فوت شده است؟

مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می‌تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است. مهم‌ترین اثر این آشنایی و آگاهی را می‌توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت کردن بدهی متوفی می‌پردازیم.

چه مواردی باید از اموال فرد فوت شده، پرداخت شود؟

• پس از فوت فرد، چند مورد وجود دارد که باید از اموال متوفی پرداخت شود. اولین مورد هزینه کفن و دفن خود متوفی است.
• دومین مورد مربوط به طلبکاران دارای رهن یا وثیقه از اموال متوفی است. اگر فرد یا افرادی از متوفی طلب داشته و در ازای این طلب از وی، وثیقه یا حق رهنی گرفته باشند، با فوت بدهکار می‌توانند بدهی خود را از محل وثیقه یا رهن وصول کند.
• سومین مورد پرداخت حقوق و دستمزد افراد در خدمت متوفی است. حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت، حقوق خدمت‌گزاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت و دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای سه ماه قبل از فوت جزو دیون فوری است.
• چهارمین مورد، طلب اشخاصی است که مال آن‌ها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده است.

• پس از این موارد، نوبت به ‌طلب پزشک و داروفروش و بدهی‌هایی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است، می‌رسد.
• بعد از آن اگر متوفی مرد باشد، نوبت به پرداخت نفقه و مهریه همسرش می‌رسد.
• در آخر نوبت به طلبکاران عادی می‌رسد تا طلب آن‌ها از اموال متوفی پرداخت شود.
• پس از پرداخت همه این موارد، نوبت به اجرای وصیت متوفی می‌رسد.

البته وصیت متوفی تنها تا میزان یک سوم اموال نافذ بوده و اگر متوفی بیشتر از یک سوم اموالش را وصیت کرده باشد، در آن صورت اجرای وصیت نیاز به اجازه وراث دارد. اگر ورثه اجازه ندهند، تنها تا میزان یک‌سوم اموال به وصیت عمل می‌شود.

در نهایت اگر چیزی از اموال متوفی مانده بود، آن‌گاه براساس سهم‌الارث، مابقی اموال بین ورثه تقسیم می‌شود.

آیا ورثه مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی هستند؟

ورثه تحت هیچ شرایطی مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی نیستند. بلکه بدهی‌های او از اموال برجای مانده‌اش پرداخت می‌شود. اگر این اموال کفاف ندهد همان مقدار اموال موجود به نسبت، میان طلبکاران تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب اگر شوهر فوت کند مهریه همسر دوم چه می‌شود؟ را مطالعه کنید.

در این شرایط زن و مرد مساوی ارث می‌برند

بعد از اینکه فردی فوت می‌کند رابطه وی با اموالش قطع می‌شود و به‌طور قهری و غیرارادی، اموال وی به ورثه تعلق می‌گیرد و به اصطلاح به ارث می‌رسد.

بحث تقسیم ارث از مسایلی است که هر خانواده‌ای با آن روبرو می‌شود و گاه اختلاف نظرهایی در مورد این که چه کسانی ارث می‌برند و میزان ارث هر کدام چقدر است به وجود می‌آید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تساوی ارث زن و مرد می‌پردازیم.

ارث زن

• زن از شوهر در صورت داشتن فرزند یک هشتم ارث می‌برد.
• چنانچه آن مرد سه یا چهار همسر عقد دائم داشته باشد فقط همین یک هشتم بین آنان تقسیم می‌شود.
• اگر زن از شوهرش فرزند نداشته باشد یک چهارم ارث می‌برد.
• اگر مرد چند همسر داشته و فرزندی هم نداشته باشد، فقط همین یک چهارم میان زنان تقسیم می‌شود.
• زنی که در اثر ازدواج موقت رابطه زوجیت دارد از همسر فوت شده‌اش ارث نمی‌برد.

ارث مرد

• مرد از زن در صورتی‌که زن فرزند نداشته باشد یک دوم ارث می‌برد.
• در صورتی‌که زن فرزند داشته باشد مرد یک چهارم ارث می‌برد.
• اگر زن بمیرد و وارثی جز شوهرش نداشته باشد شوهر تمام ترکه زن را به ارث می‌برد. ولی اگر شوهر بمیرد و وارثی جز زن نداشته باشد زن همان سهم خود را می‌برد و بقیه دارایی شوهر او همانند ترکه بی وارث، به دولت داده می‌شود.

ارث زن در چه صورتی با مرد مساوی است؟

به‌طور کلی در دو صورت زن و مرد (مذکر و مونث) در ارث مساوی هستند.

 پدر و مادر در اکثر موارد در ارث از میت (یعنی فرزند خود) مساوی هستند مگر در چند صورت:

•  اگر وارث میت(فرد فوت شده) فقط پدر و مادر او باشند( وارث دیگری نداشته باشد)، مال به سه قسمت می‌شود. دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می‌برد. ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر نیز داشته باشد که همه آنان پدری باشند، (یعنی پدر آنان یکی باشند) خواه از مادر یکی باشند یا نه، به واسطه بودنشان مادر یک ششم مال را می‌برد و بقیه را به پدر می‌دهند.
•  اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشد. چنانچه میت علاوه‌بر آن، دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نیز داشته باشد مال را شش قسمت می‌کنند. پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت می‌برد و یک قسمت باقی‌مانده را چهار قسمت می‌کنند یک قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر می‌دهند ( یعنی از آن یک قسمت اضافی مادر ارث نمی‌برد). به‌عنوان مثال اگر مال میت را ۲۴ قسمت کنند ۱۵ قسمت آن را به دختر و ۵ قسمت آن را به پدر و ۴ قسمت آن را به مادر می‌دهند.

 اگر زن و مرد از خویشاوندان مادری میت باشند مساوی ارث می‌برند. این مورد دارای مصادیق متعددی است از آن جمله:

• برادر و خواهر مادری
• برادرزاده و خواهرزاده مادری
• عمو و عمه مادری
• دایی و خاله مادری

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی کدام اموال از مالیات بر ارث معاف هستند؟ را مطالعه کنید.

کدام اموال از مالیات بر ارث معاف هستند؟

برای آن‌که بتوانیم اموال متوفی را تقسیم کنیم و گواهی انحصار وراثت بگیریم ابتدا باید مالیات بر ارث را پرداخت نماییم و با در دست داشتن برگه مالیاتی شروع به اقدامات مربوط به گواهی انحصار وراثت نماییم.

مالیات بر ارث مالیاتی است که از وراث متوفی نسبت به سهم‌الارث آن‌ها و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث معین شده است، وصول می‌شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اموال معاف از مالیات می‌پردازیم.

میزان مالیات چقدر است؟

براساس قوانین جدید مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در تعیین میزان این نوع مالیات، طبقه‌ای است که فرد وارث در آن قرار دارد. سه طبقه مورد نظر به‌صورت زیر هستند:

طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد

طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها

طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها

براساس ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم سال ۱۳۹۵، طبق این ماده ابتدا اموال باقی مانده فرد فوت شده دسته‌بندی خواهد شد و سپس براساس گروه و دسته مربوطه به آن مالیات تعلق خواهد گرفت.

کم‌ترین درصد مالیات بر ارث متعلق به طبقه اول بوده و درصد این مالیات برای این طبقه به‌صورت زیر خواهد بود. این درصد برای طبقات بعدی به ترتیب دو و چهار برابر می‌شود.

• وسایل نقلیه موتوری هوایی، زمینی و دریایی (۲ درصد)
• حق‌الامتیاز و سایر حقوق مالی (۱۰ درصد)
• املاک و حق واگذاری محل ۱.۵ برابر نرخ‌های ماده ۵۹
• سپرده بانکی، انواع اوراق بهادار و سود متعلق به آن‌ها (۳ درصد)
• سهام، سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها ۱.۵ برابر نرخ‌های ماده ۱۴۳
• اموال متوفای ایرانی خارج از کشور (۱۰ درصد)

برخی اموال معاف از مالیات بر ارث

• وجوه بازنشستگی، وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده
• اثاثیه منزل متوفی
• وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه مانند بیمه عمر، خسارت فوت، دیه
• اموال سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌هایی که بودجه آن‌ها متعلق به دولت است.
• اموال شهرداری‌ها
• اموالی که مالک خاص ندارند یا بلاعوض در اختیار افراد مذکور در بند ۴ قرار می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی نحوه شکایت از صاحبخانه توسط مستاجر را مطالعه کنید.

فواید صلح عمری برای تقسیم ارث

صلح عمری قراردادی‌ است که بسیار می­‌تواند منعطف باشد و مسائل متعددی را در خود جای دهد که طبق توافق اشخاص متفاوت است.

صلح به هر توافقی می­‌گویند که در ذیل عقود دیگر مانند بیع، اجاره، تقسیم ارث و غیره نباشد. صلح عمری، صلحی‌ است که به طول عمر شخص مربوط است. به این شکل که در طول حیات او، مالکیت دارایی‌های مورد صلح برای اوست و می‌­تواند از آن بهره­‌مند شود. پس از فوت فرد، اموال به شخصی که برای او صلح شده است، می‌­رسد. در این مطلب از مجله دلتا قصد داریم به موضوع فواید صلح عمری بپردازیم.

فواید صلح عمری

صلح عمری، به غیر از این که امکان تقسیم اموال را پیش از مرگ به افراد می‌­دهد. فواید دیگری نیز دارد که پیرامون آن‌­ها توضیح می‌­دهیم:

• نخست این‌که با صلح عمر‌ی می­‌توان مالی را به شخص دیگری منتقل کرد اما منافع آن را حفظ کرد. به این‌صورت‌که مال‌الصلح به نام شخص دیگر در می‌­آید اما منافع آن و حق استفاده از آن تا پابان عمر نزد صاحبش (مصالح) باقی می‌­ماند.
• کسی که با دیگری بر سر اموالش صلح می‌­کند، می­‌تواند تا پایان عمرش یا تا موعد معلوم، صلح خود را پس بگیرد و قرارداد صلح را باطل کند.
• برخلاف گفته­‌های کلامی و حتی وصیت‌نامه که پس از مرگ شخص، درباره­ صحت و اصالت آن بسیار شک می­‌شود و موجب دردسرها و درگیری بین وراث می­‌گردد، صلح عمری دارای سندی رسمی است که در دفاتر ثبت اسناد ثبت شده است.
• در بسیاری از موارد دیده شده است که فرزندی زودتر از والدین خود فوت می‌­کند و به همین دلیل قانونا فرزندان او  از پدربزرگ خود ارث نخواهند برد. اما با وجود قرارداد صلح عمری، با مرگ متصالح، منافع قرارداد به وراث او منتقل می­‌شود. در نتیجه چنانچه والدی مالی را به نام فرزندش صلح عمری کند، با مرگ فرزند، برخلاف روند تقسیم ارث، مال به نوه‌های او خواهد رسید.
• با صلح عمری به هیچ وجه تا پیش از زمان فوت مصالح، مال‌الصلح جزو اموال متصالح محسوب نمی­‌شود و به هیچ وجه اجازه­­ استفاده از آن را ندارد و حتی هیچ مرجع قانونی­ نمی­‌تواند آن را توقیف نماید.

هزینه‌­های تنظیم سند صلح عمری

صلح عمری نیز مانند هرگونه سند دیگری، مدارکی خاص لازم دارد که باید تهیه شود و هم‌چنین هزینه صلح عمری قیمت‌های متفاوتی را در برمی‌گیرد. هزینه صلح عمری بسته به اموال و املاکی که منتقل می‌شود متفاوت است.

مالیات بر صلح عمری

صلح عمری در زمان انتقال منافع از مصالح به متصالح یعنی پس از فوت مصالح، دارای مالیاتی است که در ماده ۱۲۲ قانون مالیات­‌های مستقیم به آن اشاره شده است. مالیات­‌های صلح عمری عبارتند از:

• پنج درصد از ارزش ملک به عنوان مالیات برای نقل و انتقال قطعی ملک
• دو درصد از ارزش مال به عنوان انتقال حق واگذاری

چنانچه برای مال‌الصلح در صلح‌­نامه ارزشی مشخص نشده باشد، بنا به ارزش روز اموال متشابه آن توسط کارشناسی، قیمتی برای آن تعیین می­‌گردد که مالیات­‌ها بر اساس آن اخذ خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب افراد هرگز نمی‌توانند تمام اموال خود را وصیت کنند را مطالعه کنید.