بخشش مهریه از سوی زن از جمله مباحثی است که در قانون مورد توجه قرار گرفته است. می‌توان گفت که مهریه از جمله حقوقی است که به موجب قوانین و مقررات حقوقی بر عهده مرد گذاشته شده است و وی مکلف است مهر را به محض درخواست زن بپردازد. در مجله دلتا به این موضوع می‌پردازیم که آیا امکان بخشش مهریه از طرف زن وجود دارد؟ و اگر این امر امکان پذیر است چه شرایط و مراحلی باید طی شود.
نحوه بخشش مهریه
بخشیدن مهریه از سوی زن، می‌تواند به سه روش صورت گیرد:
حالت اول زمانی است که وی به همسر خود می‌گوید، “تو را از پرداخت مهریه مبرا می‌کنم” به این معنی که، از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت؛ این بیان باعث می‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهریه، بهطور کلی از بین برود. در نتیجه، در این حالت زن حق اینکه از بخشش مهریه خود صرف نظر کند ندارد.
حالت دوم بخشیدن مهریه در زمانی که زن درخواست طلاق دارد صورت می‌گیرد. در واقع او با پرداخت مبلغی پول یا بخشش یک مال به شوهر خود، از وی میخواهد که طلاق دهد. شایان ذکر است که به این نوع طلاق، مبارات گفته می‌شود. در این طلاق، زن و شوهر توافق می‌کنند در قِبال بخشیدن مهریه یا مبلغی کمتر یا بیشتر از مهریه از یکدیگر جدا شوند. در این روش دیگر شوهر حق رجوع ندارد و به این ترتیب زن با بخشیدن مالی معادل مهریه، یا بیشتر و کمتر از آن به شوهر، او را راضی به طلاق می کند. اگر زن در ایام عده طلاق (مدتی که زن باید بعد از طلاق، برای ازدواج مجدد صبر کند.) از بذل (بخشش) خود منصرف شود، طلاق بی اثر شده و شوهر، ملزم به پرداخت مهریه خواهد بود.
حالت سوم زمانی است که زن مهریه خود را به شوهر هبه می‌کند. در این موارد زن می‌گوید من مهریه ام را به تو بخشیدم. در این حالت مانند سایر انواع هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به طور کلی و کامل از بین نمیرود؛ زیرا زن می‌تواند تحت شرایطی از هبه خود رجوع و مهر خود را مطالبه کند.
مدارک لازم برای بخشش مهریه
برای بخشیدن مهریه لازم است که زن با حضور در دفتر اسناد رسمی رضایت و تمایل خود را مبنی بر بذل مهریه اعلام کند. و همچنین باید اهلیت لازم را داشته باشد. به این معنی که در کمال عقل و سلامت و همچنین بالای ۱۸ سال تمام باشد.
- عقد نامه ازدواج
- مدارک شناسایی زن ( اصل کارت ملی و شناسنامه)
آیا ممکن است در مواردی مهریه به زن تعلق نگیرد؟
در چند مورد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد که در زیر شرح داده شده است.
۱.طبق قانون، هر گاه عقد ازدواج اعم از عقد دائم یا موقت به دلیلی باطل بوده و در این شرایط بین زوج ها رابطه جنسی زناشویی واقع نشده باشد به زن مهریه تعلق نمی‌گیرد.
۲. هر گاه به دلایلی عقد ازدواج بین زن و شوهر، فسخ شود و آن ها با یکدیگر رابطه جنسی نداشته باشند، زن مستحق مهر نخواهد بود. فقط در یک مورد استثناً زن می‌تواند مهریه را دریافت کند و آن در مواردی است که فسخ ازدواج به دلیل عنن بودن مرد باشد. یعنی مرد توانایی عمل زناشویی نداشته باشد که در این صورت با فسخ نکاح ، می‌تواند نصف مهریه را دریافت کند.
۳- در هنگام طلاق دختر باکره نیز پیش تر توضیح داده شد که مهریه او نصف خواهد شد.
مفهوم مهریه عند الاستطاعه و عند المطالبه چیست؟
در خصوص بخشیدن مهریه توسط زن مطالبی ذکر شد، اما بی ارتباط ندیدیم که در خصوص دو اصطلاح مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه نیز نکاتی را توضیح دهیم. وقتی در عقدنامه ازدواج مهریه، عندالمطالبه ذکر می‌شود به این معنا است که زن به محض انجام شدن مراسم عقد، مالک مهریه می‌شود و هر زمان بخواهد می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند و در هر حالت باید توسط مرد پرداخت شود. اما موقعی که در سند ازدواج مهریه، عندالاستطاعه ذکر می‌شود، فقط زمانی زن می‌تواند مهریه خود را درخواست کند که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد، پس در نتیجه پرداخت مهریه با توجه به استطاعت و توانایی مالی مرد است. شایان ذکر است که درخواست مهریه مبنی بر درخواست طلاق نیست.
مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا ....
